دعاوی کیفری

دعاوی کیفری درحقیقت شاخه ای ازحقوق جزا هستند که شامل جرایم، مجازاتها و قوانین جزایی می باشند. دعاوی کیفری به دعاوی اطلاق می‌شود که براساس قانون جرمی رخ داده باشد، و فرد با رجوع به مراجع قضایی مدعی آن باشد که به دلیل روی دادن جرم دچار ضرر و زیان شده و خواهان مجازات مرتکب جرم باشد.

به طور عامیانه ، هرگونه اختلاف ، مجادله و مشاجره که مابین دو یا چند نفر با یکدیگر مطرح می شود را دعوا می نامند. اما دعوا در علم حقوق متفاوت از عرف و معنای جامعه می باشد به طوری که از دعوا تقسیم بندی های متفاوتی شده است.

که یکی از این تقسیم بندی ها دعوای حقوقی و کیفری می باشد.

زمانی که کسی قصد شکایت از دیگری را دارد و یا به هر دلیلی حقوق فردی نقض می گردد این سوال پیش می آید که چه نوع دعوای را مطرح کند با چه عنوانی و به کجا مراجعه کند ؟

برای پاسخ این سوالات ابتدا لازم است فرد بداند که نوع شکایت او حقوقی است یا کیفری ؟

ما در این مقاله قصد داریم به دعاوی کیفری، شرایط و آثار مربوط به آن و  انواع آن بپردازیم.

پس به طور کلی دعاوی به دو دسته تقسیم می شوند : دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری

به طورساده اگر بخواهیم بیان کنیم، اگر فرد دعوای که می خواهد مطرح کند مربوط به اموال و اشخاص ، مانند : ازدواج ، طلاق ، ارث ، قرارداد فروش ، اجاره و رهن و غیره  باشد فرد به دادگاه حقوقی باید مراجعه کند چون دعوا حقوقی است ولی اگر فرد شاکی از اعمالی که جرم محسوب می شود باشد باید به مراجع کیفری مراجع نماید .

جرائم در یک دسته بندی عمده به دو نوع قابل گذشت و غیرقابل گذشت تقسیم می شوند. جرائم قابل گذشت به جرائمی گفته می شود که قانونگذار به لحاظ رعایت مصالح اجتماعی یا خانوادگی جنبه خصوصی آنها را بر جنبه عمومی شان برتری داده است و تعقیب آنها موکول به شکایت شاکی است. حتی پس از اعلام شکایت نیز شاکی حق دارد از تعقیب متهم صرف نظر کند. بنابراین با اعلام گذشت او، تعقیب متهم متوقف خواهد شد. جرائمی قابل گذشت به شمار می روند. برعکس، در جرائم غیرقابل گذشت اعلام شکایت یا گذشت شاکی تأثیری در امر تعقیب ندارد و نماینده جامعه (دادستان) مکلف است به محض اطلاع، متهم را تحت تعقیب قرار دهد.

در دعاوی جزایی، طرفین دعوی می توانند وکیل یا وکلای مدافع خود را انتخاب و معرفی کنند. بیشتر پرونده های کیفری پس از تحقیقات مقدماتی در دادسرا به همراه کیفرخواست در دادگاه مطرح می شوند. از این رو وکیل هم در مرحله رسیدگی مقدماتی و هم دادرسی نقش دارد. در مرحله ی مقدماتی نیز متهم می تواتد در دادسرا یک نفر وکیل همراه خود داشته باشد. در ذیل به برخی از جرائم اشاره می شود.

در ادامه به بررسی دعاوی کیفری، شکایت کیفری ،تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی دادگاه های صالح دعاوی کیفری و …. می پردازیم .

جرم دعاوی کیفری چیست؟

 مطابق ماده 2 قانون مجازات اسلامی جرم دعاوی کیفری اینگونه تعریف شده است: هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات کیفری تعیین شده است. بنابراین، تفاوت اصلی بین دعاوی حقوقی و اختلافات دعاوی کیفری ، مسجل شدن وقوع یا ترک فعلی است که قانون برای آن مجازات درنظر گرفته است.

طبق قانون مجازات اسلامی هیچ عملی جرم نیست مگر اینکه قانون گذار آن عمل را تحت عنوان جرم شناخته باشد و برای آن مجازات در نظر گرفته باشد ، یعنی در قانون مشخص شده است که در چه شرایطی می توان به عملی ، عنوان یکی از جراپم  دعاوی کیفری خاص را داد . مانند قتل ، کلاهبرداری ، خیانت در امانت ، جعل ، فحاشی ، توهین و …

از این رو لازم است هنگامی که قصد اقامه دعوا داریم ، بدانیم عنوان جرمی که قصد شکایت کیفری از آن را داریم چیست تا احتمال بروز اشتباه و اتلاف وقت و هزینه به حداقل برسد.

فردی که قصد اقامه دعوای کیفری دارد باید به کلانتری یا دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و شکایت خود را ثبت کند.

انواع دعاوی کیفری:

جرایم علیه اموال و حقوق مالی اشخاص

جرایم علیه حقوق معنوی اشخاص

جرایم منافی عفت و اخلاق عمومی

جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی

جرایم و تخلفات رانندگی

جرایم علیه حقوق و کیان خانواده

هتک حرمت منازل و املاک دیگران

جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص

جرایم مربوط به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی

سایر….

برای درک بهتر اگر بخواهیم دعاوی کیفری را در دسته بندی بهتری ارائه دهیم به شکل زیر می باشد:

دسته‌های مختلف دعاوی کیفری:

1- جرایمی که با امنیت و آسایش عمومی در ارتباط هستند و موجب بر هم زدن امنیت می‌گردند که عبارت‌اند از:

2- جرایمی که برعلیه اشخاص اتفاق می افتد:

3- جرایمی که علیه اموال رخ می‌دهد:

شکایت کیفری چیست؟

شکایت کیفری مربوط به جرایم کیفری می‌باشد یعنی عملی که دادگاه برای مرتکب آن مجازات تعیین می‌کند. برای رسیدگی، شکایت کیفری را باید ابتداء به مرجعی بنام دادسرا برد و بعد از انجام تحقیقات در کلانتری و دادسرا , جهت رسیدگی به دادگاه کیفری فرستاده می‌شود. شکایت کیفری را بدون استفاده از وکیل هم می‌توان در دادگستری مطرح کرد و برای مطرح کردن آن (ازهرنوعی که باشد) فقط یک تمبر لازم است که در دادگستری برروی آن زده می‌شود. برای دعوت کردن طرف شکایت کیفری (متهم) به دادگاه ورقه‌ای بنام احضاریه برای او فرستاده می‌شود و اگر متهم (مشتکی عنه) به احضاریه توجه نکند و در وقت تعیین شده خود را به مرجع قضایی معرفی نکند، او را جلب و به اجبار به دادگستری می‌برند.

پرونده کیفری حتی با پس گرفتن شکایت از طرف شاکی هم بسته نمی‌شوند (مثل شکایت راجع به قتل، زنا، رشوه).

با توجه به مطالب گفته شده اگر باز هم نیازمند مشاوره با بهترین وکیل کیفری اصفهان هستید به شماره ۰۹۹۳۲۲۶۹۶۱۲ در واتساپ پیام دهید یا اینجا کلیک کنید.

تفاوت‌های دعاوی حقوقی و کیفری

• دعاوی کیفری در رابطه با فعلی است که دادگاه برای مرتکب آن مجازات تعیین کرده است، اما در دعاوی حقوقی دادگاه برای مرتکب مجازات تعیین نکرده و صرفا فرد را به انجام تکالیف قانونی خود ملزم می‌نماید.
• طرح دعوای حقوقی می‌بایست حتما در ورقه مخصوصی به نام دادخواست انجام شود، اما اختلافات کیفری را می‌توان در کاغذهای سفید معمولی نوشت.
• در کلانتری (و دادسرا) در دادگاه عمومی مطرح می‌شود. اما دعاوی حقوقی در دادگاه حقوقی و یا شورای حل اختلاف مطرح می‌گردند.
• در اختلافات کیفری ، شکایت کننده شاکی و کسی که از او شکایت می‌شود، مشتکی عنه (متهم) و موضوع پرونده اتهام نامیده می‌شود. اما در دعاوی حقوقی به شکایت کننده خواهان و طرف مقابل خوانده و موضوع دعوی خواسته گفته می‌شود.
• برای دعوت کردن متهم به دادگاه از احضاریه و برای دعوت کردن خوانده از اخطاریه استفاده می‌شود.
• هزینه‌های دادسری دعاوی حقوقی و اختلافات کیفری با یکدیگر متفاوت است.
• در اختلافات کیفری در صورت عدم توجه متهم به احضاریه در وقت قانونی، با حکم جلب به اجبار به دادگستری برده می‌شود، اما در دعاوی حقوقی دادگاه منتظر خوانده نمانده و ممکن است حکم به نفع خواهان صادر گردد.
• در دعاوی حقوقی با رضایت خواهان پرونده مختومه می‌گردد. اما اکثریت اختلافات کیفری با رضایت شاکی متوقف نمی‌گردد و جنبه عمومی جرم باقی است.

مراحل رسیدگی دعاوی کیفری

ارتکاب جرم

شکایت شاکی در دادسرا و تعقیب شکایت در دادسرا

انجام تحقیقات مقدماتی مربوط به شکایت در دادسرا

صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست

رسیدگی در دادگاه

واخواهی نسبت به رأی

تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر

فرجام‌خواهی در موارد معین

اجرای حکم کیفری

دادگاه های صالح دعاوی کیفری و آیین دادرسی در امور کیفری

همونطور که اشاره کردیم دعوای کیفری مربوط به جرم و مجازات می باشد و عناوین مجرمانه در قانون مجازات اسلامی بیان شده است ، نحوه رسیدگی و مطرح کردن دعوا در این خصوص در قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده است .

دادگاه های صالح در دعاوی کیفری برای مراجعه شاکی ابتدا دادسرا یا کلانتری می باشد بدین صورت که شاکی یا مدعی خصوصی می تواند شخصا یا توسط وکیل شکایت خود را مطرح نماید .